Được mệnh danh là thần dược, bạch quả đã góp công rất nhiều trong việc điều trị bệnh.
Loại cây này dường như chưa được phổ biến ở nước ta. Ít người Việt nghe và biết đến chúng, vì thế cần có thêm thông tin về chúng.
Nội dung
Giới thiệu chung
Danh pháp khoa học của loài này là Ginkgo Biloba, thuộc dạng hóa thạch sống. Cây bạch quả ở Việt Nam còn có tên khác là ngân hạnh, áp cước tử. Hoặc còn được một số người gọi là công tôn thụ.
Tuổi thọ cực dài, một số cây sống được đến 200 triệu năm rất ấn tượng. Đó cũng là cây lâu đời nhất và loài này được cho là bắt nguồn từ Trung Quốc.
Sau này có ở nhiều khu vực: Nhật Bản, Hàn Quốc,… và cả Hoa Kỳ, không ngoại trừ nước ta.
Việt Nam thì cây bạch quả có ở quanh chùa là chủ yếu. Một số khác tìm thấy ở phía Bắc trong các vườn cây cảnh, nhưng số lượng cực ít.
Việc tìm thấy chúng trên lãnh thổ nước ta và chế biến thành thuốc. Dường như không được rộng rãi và phổ biến như các dược liệu khác.
Đặc điểm nhận biết
Được đánh giá là loại dược liệu/ loại thuốc xếp vào hàng quý hiếm. Chiều cao của nó trên 20m và có cây đạt tới con số 35m hay 50m là bình thường.
Từ thân to phân chia thành rất nhiều các cành nhánh ngắn dài khác nhau. Các cành gồ ghề, dài, lá bạch quả hình quạt, có cuống dài và màu xanh.
Mép lá dạng tròn, trông nhẵn bóng, giữa lá lõm vào, chia làm 2 thùy. Nổi nhiều gân, dạng gân phân nhánh/ rẽ đôi lạ mắt.
Rễ dài, cắm sâu nên có thể vượt qua được các trận bão lũ và tìm được sinh dưỡng. Hoa chứa độc tính dạng nhẹ, thường nở vào ban đêm và có tính sát trùng.
Quả kích thước tương đương quả mận, khá nhỏ dưới dạng quả hạch. Đây chính là bộ phận mà người ta săn lùng, chính là dược liệu quý.
Thịt quả màu vàng, mùi khó chịu, nhiều người không thích mùi ấy.
Hạt bạch quả có vỏ trắng bọc bên ngoài lớp thịt vàng. Hình dạng hạt bầu dục, có khía và ngọn ở 2 đầu.
Tác dụng của bạch quả
Đặc tính ấm với vị ngọt đắng pha trộn, tác dụng chính là ôn phế, ích khí. Đặc trị ho hen, trừ đờm hiệu quả, đồng thời giải rượu và sát trùng.
Bộ phận dùng gồm lá/ quả với tên gọi trong Đông y là ngân hạnh diệp. Có thể thu hái chúng quanh năm, rửa sạch và bảo quản dưới dạng bột mịn/ nấu cao bạch quả.
Ở nước ta người ta dùng quả/ nhân hạt làm thuốc, sắc chung với một số dược liệu. Khi sử dụng tinh chất trong thịt cần ép bỏ dầu chứa độc. Qua 1 năm để ở nơi khô thoáng mới sử dụng được.
Từ thời cổ người ta đã dùng lá của nó để đắp vào những vết loét để điều trị. Ngoài ra cũng chữa bệnh tiêu chảy và sử dụng làm thuốc bổ tim/ phổi.
Cách đây 121 năm, ở phương Tây đã dùng các chiết xuất từ lá để điều hòa máu. Hiện nay đã trở nên phổ thông ở nhiều nước, đặc biệt là đối với người bị Alzheimer.
Giúp họ có thể tự suy nghĩ được, cải thiện đáng kể về nhận thức, trí nhớ. Một số bệnh về thiểu năng não, tiền đình, ù tai hay điểm vàng bị thoái hóa. Bệnh tắc mạch máu chi, ù tai, trầm cảm, hay lo âu, Raynaud cũng chữa được.
Do trong lá tìm thấy nhiều hợp chất phenol, terpenoid, brom,… cùng tinh dầu và sáp. Còn thịt quả có acid phenol, dầu béo xuất hiện trong hạt.
Những người bị tê bì/ tê cóng chân tay sử dụng sẽ thấy máu lưu thông tốt. Tình trạng ấy dường như không còn nữa, cải thiện rõ rệt.
Nam giới liệt dương chữa bằng ngân hạnh rất công hiệu. Bên cạnh đó nó còn giúp thính giác nhạy bén, giúp ngủ ngon, an thần.
Mẹo chọn trái ngân hạnh
Có nhiều cách sử dụng loại dược liệu này một cách hữu hiệu. Nhưng trước tiên cần biết chọn sao cho hiệu quả cao nhất, nên chọn hạt kích thước đều nhau.
Hoàn toàn không bị sâu đục, loại bỏ hết những hạt bị nấm mốc, hạt có kẽ hở. Vì những hạt đó sẽ mất hết dược tính, không có tác dụng.
Ngân hạnh tự nhiên mới thu hái sẽ có hạt trắng đục. Ngửi sẽ cảm nhận được mùi khét và cực hôi, khó chịu.
Những hạt qua bảo quản hóa chất sẽ có màu trắng tinh mát mắt. Lưu ý không chọn hạt tách vỏ sẵn vì chúng nhanh bị nấm/ mốc, chỉ dùng được thời gian ngắn.
Chắc chắn bạn không khỏi thắc mắc rằng bạch quả mua ở đâu, giá bao nhiêu. Bạn có thể tìm đến nhà thuốc Đông y để mua, giá bán hiện nay khoảng 120 ngàn đồng/ kg.
Những ai bị tiểu đường, động kinh hoặc phụ nữ đang cho con bú/ đang mang bầu. Hoặc trẻ em, những bệnh nhân mắc vấn đề về sinh sản tuyệt đối không sử dụng.
Cách nấu bạch quả
Chè bạch quả là món khá dễ làm với độ bổ dưỡng cao và vị ngọt mát. Nếu sử dụng ngày hè hoặc những ai đang bị nóng trong thì tác dụng giải nhiệt rất tốt.
Chuẩn bị ngân hạnh cùng táo đỏ/ táo tàu, nhãn nhục, đường phèn, nấm tuyết và lá dứa.
Ngân hạnh khi mua về tách bỏ vỏ (dùng thìa inox), luộc qua nước sôi trong 3 phút. Vớt ra ngâm vào nước lạnh, dùng mũi dao/ kéo bỏ tim hạt. Công đoạn này sẽ giúp món ăn không bị đắng và sẽ ngon hơn.
Nguyên liệu còn lại rửa sạch, lá dứa sau khi rửa thì bó thành bó gọn gàng. Nấu nước sôi rồi cho ngân hạnh, lá dứa vào đun trước.
Sau 20 phút thì cho lần lượt táo đỏ, nấm tuyết vào khuấy đều. Kế đó là cho đường phèn, độ ngọt tùy khẩu vị gia đình, khi sôi thì cho nhãn nhục vào. Đun lửa nhỏ đến khi chín mềm, có thể bỏ vào tủ lạnh cho mát rồi sử dụng.
Món tiếp theo với độ bổ dưỡng không kém đó là hầm gà với ngân hạnh. Nguyên liệu cần có thêm là hạt sen, nấm tuyết, rong biển cùng hành lá.
Đầu tiên ngâm mềm nấm tuyết và rong biển, trong khi chờ đem hầm gà trước. Hầm gà với lửa nhỏ, đến khi bắt đầu chín thì cho hạt sen & nấm tuyết vào hầm. Khi thấy hạt sen mềm mới cho ngân hạnh, rong biển đun 15 phút là hoàn thành.
Ngoài 2 món phổ biến trên thì bạn có thể tham khảo một số món nướng, rang muối của Nhật.
