Biểu tượng của Bến Tre phải kể đến những cây dừa xanh mướt đổ bóng xuống kênh.
Không chỉ có nơi đây mà rất nhiều khu vực khác trồng loại cây này. Xa xưa đây cũng là nhân chứng cho các cuộc chiến đấu anh dũng của dân tộc.
Nay hòa bình là bạn của bà con với nhiều tác dụng hữu ích.
Nội dung
Miêu tả cây dừa
Đây là cây thuộc họ cau, danh pháp khoa học là Cocos Nucifera. Nó có thân cao lớn, thường là thẳng tắp, một số hơi ngả nghiêng.
Loài này bắt nguồn đầu tiên ở đâu vẫn là ẩn số chưa được chứng minh. Vì có người cho rằng Đông Nam Á, một số người khác cho rằng xuất hiện ở Nam Mỹ trước.
Nghiên cứu cho thấy New Zealand mới là nơi chúng xuất hiện cách đây hơn 15 triệu năm.
Bên cạnh đó là một số khu vực như Maharashtra, Ấn Độ, Rajasthan, … Dần dần khắp các nước nhiệt đới đều có, kể cả sa mạc cũng xuất hiện.
Nước ta có lượng lớn phân bố dọc bờ biển từ Bắc – Trung – Nam, tập trung nhiều ở miền Tây.
Đặc điểm nhận biết
Thân thẳng, có nhiều đốt ngang dọc quanh thân, sần sùi, không phân nhánh. Lá đơn, dài, xẻ thùy dạng lông chim, một đầu nhọn hoắt.
Các gân cấp 2 đạt 60 đến 90cm, các lá dạng bẹ lưới ôm lấy phần thân. Lá già rụng đi để lại cho thân một vết sẹo lớn.
Số lượng tàu lá cho 1 cây trưởng thành là 30 đến 35 tàu, gồm 2 phần là cuống và chét. Trong đó các chét xếp đều trên cuống, từ nách lá mọc ra hoa.
Tương ứng mỗi nách sẽ có một chùm hoa trắng ngà, cây 30-40 tháng mới có hoa. Dựa vào số lượng tàu lá người ta có thể dự kiến có bao nhiêu bông được sinh ra.
Rễ cây trắng, non mơn mởn khi mới ra, dần chuyển nâu đỏ khi về già. Rễ phát triển mạnh, không ngừng nghỉ, đáy gốc càng phát triển hơn để hút dinh dưỡng.
Từ thuở nhỏ còn đi học đã được thuyết minh về cây dừa nên không còn xa lạ gì. Các bức tranh về biển lúc nào cũng được vẽ cây dừa bên bờ biển, là hình ảnh quen thuộc.
Các loại dừa khác nhau
Giới thiệu cây dừa cảnh phong thủy có khả năng hút bụi bẩn và khí độc cho ngôi nhà. Loài này thân mảnh, dáng nhỏ, trưng trong phòng khách tuyệt đẹp.
Vừa có bầu không khí trong mát, vừa có vận khí tốt, gặp nhiều may mắn, sức khỏe dồi dào.
Cây dừa nước khác cây cạn ở chỗ loài dưới nước có bộ phao xốp giúp nổi trên mặt nước.
Thân có hình trụ, trông mềm yếu, không được chắc chắn và cứng cáp. Lá mọc so le trên thân, hai mặt nhẵn, có hoa đơn và quả nang.
Thường mọc ở Cà Mau, Tân An,… vùng trung du, đầm lầy là chính.
Một loại đặc ruột, ít nước có ở Trà Vinh là dừa sáp, có giá trị rất cao. Nhóm dừa lùn cỡ 3-5 mét như xiêm xanh, xiêm đỏ, ẻo xanh,… Cho số lượng quả cực sai, mỗi năm cho 150 đến 200 quả, đem lại thu nhập lớn.
Xiêm xanh cho nước là chủ yếu, rất ngọt, mỗi trái có thể cho 350ml nước. Giống Tam Quan nổi tiếng đất Ninh Bình có màu bắt mắt, hiện nay khá hiếm.
Đặc điểm sinh thái
Sống được ở vùng ngập mặn, thích điều kiện đất pha cát, nhiều mưa. Những nơi đất cao, dày trên 1m, không bị ngập úng, không nhiễm mặn thường xuyên. Rất thích hợp để trồng dừa số lượng lớn.
Khu vực nhiệt đới ẩm có số lượng lớn loài thực vật này và chính điều kiện thích hợp nhất. Chịu được mặn và phát triển vượt trội ở những nơi có đất pha cát.
Nhiều nắng, lượng mưa cao cũng là điều kiện hỗ trợ cho chúng lớn mạnh. Cũng bởi vậy mà các bãi biển không bao giờ vắng bóng loại thực vật này.
Chiều cao tối đa có thể đạt 30m/ cây, cuống mỗi cành lá có thể đạt 6m.
Muốn trồng loại này thì ưu tiên vùng bồi bùn, gần mương, rạch để trồng. Mỗi hố ít nhất có kích thước 70x70x70 cm, trồng cách nhau 3-5m.
Trước đó bón lót phân chuồng trộn NPK 16-16-8 khoảng 10kg. Cây con cắt bớt rễ, lá nhúng vào nước phân rồi mới đem trồng, lấp đất kín.
Những tháng đầu che cho cây để giữ độ ổn định, hơn nữa mặt đất phải ẩm ướt. Loại cây này hay bị kiến phá hoại nên phải chú ý đề phòng. Bọ, chuột, sâu hại cũng hay xâm hại khiến cây chậm lớn, héo rũ.
Công dụng của dừa
Theo dòng thời gian, từ xưa người ta đã ứng dụng vào trong xây dựng công trình. Lá cây dùng lợp mái nhà khi đã phơi khô, che mưa che nắng.
Có thể dùng để đan mũ, chổi, giỏ thủ công rất độc đáo. Thân có thể dùng làm cột chính, ngoài ra còn có thể kè mương, đê, gia cố đập,…
Trái dừa có nước và cơm tươi chứa thành phần lớn là kali giúp giải nhiệt. Phần cơm màu trắng dùng để chế biến nhiều món như thịt kho/ rang dừa, nấu xôi,…
Từ đó người ta dùng để sản xuất nước cốt béo ngậy cho món ăn. Phần nước cũng vậy dùng để hấp, nấu canh, kho cá đều tuyệt đỉnh, rất thơm.
Uống nước hàng ngày cũng giúp tăng dinh dưỡng và trị bệnh hiệu quả. Không những làm mát mà còn tốt cho sản phụ, tăng lượng nước ối,…
Vỏ dừa khô chế sợi để may lưới đánh bắt cá. Rễ cây chính là 1 trong các dược liệu đông y cổ.
Ngày nay các nhà hàng vẫn dùng lá của chúng để trang trí mang vẻ đẹp thôn quê. Các cổng đám cưới ở miền tây không bao giờ thiếu đi những chiếc lá.
Xơ dừa
Xơ dừa là một trong những nguyên liệu đốt bắt lửa nhanh. Mà lại cháy lâu, hơn nữa còn xua đuổi được muỗi/ côn trùng nên người đi rừng hay sử dụng.
Hơn nữa còn sản xuất thành thảm, ruột gối, bàn chải, ruột đệm hay dây thừng phục vụ đời sống.
Đặc biệt là sản phẩm than hoạt tính gáo dừa giúp lọc nước, hút ẩm và khử mùi nước. Nhất là lọc và khử cực tốt với loại nước giếng khoan.
Đôi khi sử dụng làm bát ăn cơm, chế thành các nhạc cụ đàn, trống với âm thanh vó ngựa.
Mỗi dịp Tết đến, mứt dừa không thể vắng mặt và trở thành thông lệ. Hè sang có ngay một ly kem trái dừa hay thạch thì còn gì tuyệt hơn.
Đến Bến Tre, chắc hẳn ai ai cũng phải mua kẹo dừa về làm quà, là đặc sản nơi đây. Miền Tây còn nổi tiếng với hình ảnh cây cầu dừa bắc qua những con kênh, con mương.
