Loài hoa biểu tượng cho sự tôn vinh cũng như nhớ về ký ức đó là hoa lay ơn. Mỗi dịp trên trên ban thờ/ phòng khách lúc nào cũng xuất hiện loại cây này.
Chúng có nhiều tên gọi, đặc điểm nhận dạng riêng với ý nghĩa sâu xa ít người biết. Công dụng của nó cũng đặc biệt hơn hẳn những loài thực vật khác.
Nội dung
Giới thiệu về lay ơn
Cuộc sống của người Việt phải nói rằng gắn liền với loại cây này. Đặc biệt khi Tết nguyên đán cận kề, người người nhà nhà đổ xô đi mua về cắm.
Chúng còn được gọi là kiếm lan hoặc là hoa dơn – đều là những tên thân thuộc. Riêng tên khoa học ghi trong sách thực vật là Gladiolus, cổ đại gọi là xiphium.
Tên cổ đại do người Hy Lạp đặt được lấy từ ý nghĩa của xiphos là thanh gươm. Có lẽ do nhìn loại cây này mọc lên nhọn hoắt tựa thanh gươm.
Chúng được cho là bắt nguồn từ châu Âu và khu vực châu Phi, cụ thể là từ Ấn Độ. Phát hiện ra cách đây 281 năm nhưng năm 1860 mới có cây lai đầu tiên thành công.
Người lai tạo là nhà thực vật William Herbert, sau đó không lâu hàng trăm loài được nhân giống.
Gần đây loại cây này mới được du nhập về nước ta, nhanh chóng lan đến mọi khu vực.
Đồng thời trở thành loại được yêu thích, xuất hiện thường nhật hoặc trong ngày đặc biệt.
Tổng cộng có trên 260 loài phân bố khắp thế giới và chia làm khoảng 10.000 giống.
Có truyền thuyết kể về 2 chiến binh dù chết cũng không giết nhau khi đối đầu kẻ thù.
Cuối cùng thì họ cùng ngã xuống, cặp kiếm của họ biến thành hoa hình dáng như cây kiếm. Từ đó gọi là lan kiếm và là sự ra đời của loài cây này.
Đặc điểm và phân loại
Là cây thân thảo, mềm và dài tựa cây kiếm nhỏ, nhọn hoắt. Chiều cao mỗi cây chỉ từ 70cm đến 1,5m, là cây sống lâu năm.
Thân thẳng không phân nhánh, tròn, được tạo thành từ các thớ sợi, vỏ nâu nhạt. Lá cứng, viền hơi sắc, nhỏ & dài không khác gì cây kiếm, cây đao.
Số lượng lá mỗi cây từ 1 đến 9 chiếc tùy theo chiều cao, thường chia làm 2 dãy. Và các lá ấy mọc so le chéo nhau, có duy nhất một đường gân ở viền ngoài.
Dáng cực đẹp, thanh thoát, có nhiều màu sắc sặc sỡ: hoa lay ơn đỏ, trắng, tím, vàng, … Màu sắc sặc sỡ như chiếc cầu vồng, gây ấn tượng mạnh với mọi người.
Bông có hình phễu, nhìn qua thì gần giống với hoa loa kèn, có nhị ở đáy. Đặc điểm là bông mọc về một phía gồm 5 cánh mỏng xếp đôi.
Quý hiếm nhất là hoa lay ơn màu đen nhung ít gặp và cũng khó mua được. Các nàng cực kỳ tâm đắc với màu này nên nếu các chàng trai lựa chọn. Sẽ rất dễ để lấy lòng được các chị em, tạo điểm nhấn trong lòng họ.
Mỗi màu thì độ bền cũng khác nhau, trong đó vàng tím là lâu tàn và bền nhất. Cũng có quả nang khi bông tàn, hình bầu dục/ hình cầu tùy loại.
Bên trong gồm nhiều hạt nâu đen, bị nứt nhẹ dọc quả. Những hạt nào nhăn là đã hỏng, hạt có vỏ bọc mịn là hạt tốt, gieo trồng được.
Củ của cây có củ chính cỡ lớn nhất đường kính khoảng 4cm kèm một số củ nhỏ 2cm. Ngoài ra còn có thêm từ 10 đến 30 củ nhỏ hơn nữa, từ 0,8 đến 1cm đường kính.
Kỹ thuật trồng hoa lay ơn
Dùng củ để nhân giống là phổ biến nhất, dễ dàng và hầu như đều thành công. Nên mua củ của giống hoa lay ơn Đà Lạt sẽ cho bông cực sai, to và đẹp, đều màu. Giá củ giống hoa lay ơn khá rẻ chỉ từ 35 ngàn đồng đến 50 ngàn đồng/ 10 củ.
Loại này ưa thời tiết mát nên trồng nơi khí hậu 17 đến 26 độ C thuận lợi nhất. Một số nơi như Sa Pa, Đà Lạt có thể nhân giống quanh năm, thu hoạch số lượng lớn.
Khu vực miền Nam trồng vào tháng 8 đến tháng 12 ÂL để đáp ứng vào ngày Tết Nguyên đán.
Đất trồng phải loại bỏ hết cỏ dại, tơi, ánh sáng tốt, trồng cách nhau 50cm. Cũng cần bón phân các loại cho dơn như Ure, phân hữu cơ hoai mục, super lân,…
Tưới nước cho cây cách 2 ngày 1 lần, nhiệt độ cao thì 1 ngày 2 lần. Bổ sung nhiều nước khi cây mọc đến lá thứ 4, diệt trừ sâu bệnh, vi khuẩn hay bệnh lá trắng.
Cách cắm hoa lay ơn ngày Tết
Bông của chúng dài dạng chuỗi trên cành nên cắm lọ lục bình cực đẹp. Cách cắm hoa dơn nghệ thuật không khó, có thể kết hợp với nhiều loại.
Khi cắm cắt vát các cành chéo, chiều dài còn lại phụ thuộc vào độ cao của bình. Mẹo là hơ se cuống hoa mới tiến hành cắm, như vậy mới bền màu, lâu thối.
Đặt ở bàn khách, bàn ăn hay trên ban thờ đều rất trang trọng, rực rỡ. Có thể trồng trong chậu để ở hiên nhà cũng phù hợp không kém khiến không gian tươi vui.
Trồng trong chậu thì dùng đất thịt, trồng bằng củ, sau Tết hoa tàn giữ lại củ đó. Để trong tủ lạnh, khô ráo đến tháng 8 hoặc 11 thì trồng tiếp.
Ý nghĩa
Khi cắm trên ban thờ tức là đang muốn thể hiện sự biết ơn, hồi tưởng về người đã mất.
Ngoài ra còn bộc lộ tính say mê, kiên trì hay sự mạnh mẽ, trung thành của con người.
Bên cạnh đó nó còn thể hiện mong muốn gặp người trong mộng khi dành tặng ai đó.
Người nhận sẽ ngầm hiểu ý và hẹn gặp người tặng, sẽ nhận thấy được tấm lòng chân thành. Nếu như người nhận mà không phản hồi thì đã phụ mất sự chân thành đó.
Mỗi màu tượng trưng với ý nghĩa riêng, thể hiện dòng cảm xúc khác nhau. Màu đỏ là tình yêu nồng cháy có lẽ ai cũng biết, ngưỡng mộ thể hiện qua dơn hồng.
Người ta tặng cho nhau những bó dơn trắng chứng minh tình bạn cao cả hoặc tình yêu trong sáng.
Nếu ai muốn thể hiện sự biết ơn có thể chọn bông dơn màu hồng thẫm. Màu đen nhung quý hiếm (màu tía) chính là lời gửi gắm của người con trai. Rằng anh rất yêu em, tình yêu này xuất phát chân thật từ trái tim.
Còn bạn nữ muốn chứng minh tình cảm cho đối phương thì dùng dơn xanh rằng yêu thật lòng. Yêu bằng cả trái tim nồng cháy, yêu sâu đậm thì chọn bó dơn màu cam.