Trong gia đình nhà gấu có kích thước nhỏ nhất là gấu chó, chúng đang ngày bị đe dọa. Chúng mang đặc tính của cả họ gấu và của loài chó khiến chúng trở nên đặc biệt.
Dễ bị nhầm với Karelian trong thời kỳ hiện nay, đặc biệt loài này có thể đứng thẳng như người.
Nội dung
Giới thiệu gấu chó là gì
Chúng có danh pháp khoa học là Helarctos malayanus, tên Tiếng Anh là Sun bear. Đây là động vật có vú, có xương sống, chủ yếu có ở Đông Nam Á là nhiều.
Nhất là khu vực có các rừng mưa nhiệt đới là điều kiện tốt cho chúng sinh sống. Hiện nay có nhiều ở Brunei, Ấn Độ, Lào, Thái Lan,… và cả ở Việt Nam.
Cá thể đầu tiên đã có mặt cách đây hàng chục triệu năm trước công nguyên. Các nhà sử học nghiên cứu có thể là kỷ nguyên Oligocen, Eocen và ở châu Á, Âu.
Trong tự nhiên chúng thọ khoảng 25 năm tuổi nhưng được nuôi tốt thì có thể lên đến 30 năm.
Trung bình mỗi con nặng dưới 65 kg, chiều cao tầm trung từ 1,2-1,5 mét. So sánh giữa cái và đực thì gấu đực vẫn to lớn và nặng hơn nhiều.
Số lượng loài này đang bị giảm sút, trong 30 năm giảm đến 30% nên cần được bảo tồn.
Ở Việt Nam thì khu vực xuất hiện loài vật này là Lai Châu, Lâm Đồng, Tây Ninh. Một số có ở Quảng Trị, Quảng Bình, Đăk Lăk,… số lượng không nhiều.
Đặc điểm nhận dạng
Nhìn chung nhận xét về thân hình của nó khá béo và tròn trịa. Chúng có lông đen tuyền/ nâu đen bao phủ khắp thân, hơn nữa còn ngắn và mượt. Lông cổ không có bờm, lông ở gần mõm sáng vàng, lông trán có xoáy.
Ở ngực có một mảng lông màu vàng sẫm hình lưỡi liềm để nhận dạng. Đầu to, trán cao, da mặt trùng xuống thành nhiều tầng, mắt to và lồi.
Mõm dài giống chó với chiếc lưỡi cực dài lên đến 20-25 cm. Vì thế nó có thể moi được nhiều con mồi nhỏ trong hố sâu mà các con khác không với tới được.
Đôi tai nhỏ, cân đối, tròn, không mấy khi thấy chuyển động. Bàn chân lớn với bộ móng vuốt sắc nhọn, dài gấp nhiều lần con khác trong họ.
Gan bàn chân trần giúp leo trèo tốt, chiếc đuôi dài, thường từ 3-7 cm. Tuy nhiên chiếc đuôi có vẻ bị bộ lông che mất nên rất khó để nhìn thấy.
Nếu để ý kỹ thì chúng có dáng đi vòng kiềng do chân có phần cong vào bên trong. Đi bằng bàn chân, chân sau hình dạng rất giống chân em bé nếu nhìn dấu chân.
Dù là nhỏ nhất những sức mạnh từ bàn tay của chúng khiến đối phương có thể gục tại chỗ.
Chúng đôi khi làm cây cối bị tổn hại vì thời gian chúng dành ở trên cây nhiều nhất. Một số đồn điền ca cao hay dừa bị chúng phá hoại không thương tiếc.
Tập tính kiếm ăn
Chủ yếu ăn quả và hạt có trong tự nhiên cùng thịt một số động vật sẵn có. Chúng cũng ăn được động vật gặm nhấm hay lợn rừng, cả quả mọng và lá cây.
Chúng hay ăn sung, quả cọ, quả vả, chuối, mật ong, trứng chim trong tổ hoặc bắt cá ở suối.
Đồ ăn mà chúng yêu thích nhất là mật ong, chúng sẵn sàng leo lên cây cao. Hoặc đu bám đến các tổ ong để lấy mật, không tránh khỏi bị ong đốt ngất đi.
Lúc này dù có khỏe mạnh, lanh lợi đến đâu gấu chó cũng không thể tự vệ được. Dù như vậy thì chúng vẫn không từ bỏ món ăn yêu thích của mình.
Được đánh giá là động vật ăn tạp, khi nuôi nhốt ăn cả thức ăn của người. Hầu hết các rừng đầu nguồn, thường xanh hay núi đá vôi đều đảm bảo được thức ăn cho nó.
Thoạt nhìn nặng nề vậy nhưng chúng vô cùng hoạt bát, nhanh nhẹn và lanh lợi. Lội suối bắt cá hay trèo cây hái quả chúng đều làm được, leo trèo khá tốt.
Hơn nữa thích nước, thích tắm, ngủ ở các hốc cây hoặc ở trên cây. Không ở cố định một cây nào mà nơi đâu cũng thành nhà, thường ở các cành cao 2-7 mét.
Trước kia dù ngày hay đêm chúng đều hoạt động và kiếm ăn. Nhưng gần đây do tác động từ con người, chúng dần dần ít hoạt động vào ban ngày hơn.
Ban ngày chỉ ngủ ở hang, gỗ mới xẻ và không hề ngủ đông như gấu Bắc Cực. Do nguồn thức ăn nơi chúng sinh sống luôn sẵn có quanh năm, không hiếm như nơi lạnh giá.
Tập tính sinh sản
Gấu chó sống đơn độc một mình, đến mùa động dục mới thấy sống theo đàn. Chúng tìm bạn đời, tìm thức ăn và chăm con nhỏ, cho con ăn,…
Khi được 3-4 tuổi là chúng bắt đầu sinh sản và không có thời điểm giao phối cố định. Mang thai chừng 3 tháng là sinh sản và mỗi năm chỉ sinh sản 1 lần.
Dưới gốc cây hoặc các hang trong rừng là nơi chúng làm ổ sinh con. Đặc điểm của con con mới sinh là bị dính mắt nên không nhìn thấy, không hề có lông.
Thường chỉ sinh 2 con, cùng lắm là 4 con mỗi lần, không đẻ nhiều. Mỗi con nặng chừng 280 gram và mắt mở sau 1 tháng, sống chung với mẹ trong 1,5 năm.
Trong thời gian đó mẹ sẽ dạy chúng kiếm ăn, rồi chúng tách mẹ tự kiếm ăn một mình.
Gấu chó đang bị đe dọa
Loài gấu nói chung đều bị đe dọa bởi 2 nguyên nhân là bị săn bắt nhằm mục đích thương mại. Thứ 2 là môi trường sống đang dần bị hủy hoại bởi hiện đại hóa hoặc do con người phá hoại.
Cháy rừng, chặt phá rừng khiến chúng không biết di cư đi đâu. Một số vùng ở Kalimantan còn săn để lấy thịt làm thức ăn.
Mật gấu cũng là thứ người ta săn lùng để buôn bán vì có giá trị cao. Một số nơi nuôi nhốt chỉ với mục đích này khiến số lượng giảm đáng kể.
Các trường hợp săn bắt, vận chuyển, nuôi nhốt vẫn còn tái diễn. Để khắc phục hiện nay gấu chó được liệt vào danh mục động vật nguy cấp, quý hiếm cần bảo tồn.
Nếu có hành vi nuôi, nhốt, săn bắt, giết, vận chuyển,… dù là 1 bộ phận hay 1 cá thể. Đều bị truy cứu và phạt tiền, phạt tù tùy mức độ.
Ở Vĩnh Phúc đã thành lập một trung tâm cứu hộ đạt chuẩn và lớn nhất Đông Nam Á. Chăm sóc trọn đời cho nhiều cá thể, theo dõi, khám sức khỏe. Có cả chuyên gia nước ngoài cố vấn, chăm sóc, chế độ ăn lành mạnh, đủ bữa.
